Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, kierownik podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych lub upoważniony przez niego lekarz może ograniczyć korzystanie z praw pacjenta m.in. w przypadku wystąpienia zagrożenia epidemicznego. Problem praktyczny ze stosowaniem tego przepisu pojawia się w odniesieniu do prawa małoletniego pacjenta do pobytu w szpitalu z przedstawicielem ustawowym.
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, kierownik podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych lub upoważniony przez niego lekarz może ograniczyć korzystanie z praw pacjenta m.in. w przypadku wystąpienia zagrożenia epidemicznego.
Na problem praktyczny ze stosowaniem tego przepisu w dobie epidemii koronawirusa zwróciła uwagę dr Małgorzata Pyrcak-Górowska z Zakładu Bioetyki i Prawa Medycznego UJ. Zdarzają się bowiem wypadki, w których szpitale, korzystając z ww. przepisu, generalnie wyłączają możliwość korzystania przez wszystkich małoletnich pacjentów z prawa określonego w art. 34 ust. 3 ww. ustawy, a zatem prawa do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej w postaci prawa do pobytu wraz z nim w szpitalu przedstawiciela ustawowego.
Dr Małgorzata Pyrcak-Górowska zwróciła uwagę, że art. 5 ustawy "pozwala prawa pacjenta ograniczyć w przypadku zagrożenia epidemiologicznego. Ograniczyć, ale nie ich pozbawić. W przypadku pacjentów najmłodszych decyzja, by przebywali sami w szpitalu skutkuje pozbawieniem ich tych praw". Podkreśliła również, że ogólny zakaz pobytu rodziców z dziećmi w szpitalu nie wytrzymuje testu proporcjonalnego ograniczenia praw jednostek, a także może mieć negatywne konsekwencje dla zdrowia psychicznego dziecka i relacji rodzinnych.
Warto dodać do tych uwag, że art. 5 ustawy, jako wyjątek od obowiązku respektowania praw pacjenta, powinien być interpretowany przede wszystkim w takim kierunku, że ograniczenia praw pacjenta należy raczej stosować in concreto a nie in abstracto, a zatem wówczas, gdy w wypadku danego pacjenta, który chciałby skorzystać z określonego prawa zachodziłoby niebezpieczeństwo "zagrożenia epidemicznego", a zatem ryzyko, że w wyniku skorzystania z określonego prawa przez określonego pacjenta w konkretnej sytuacji faktycznej mogłoby dojść do rozprzestrzeniania się zakażenia lub choroby zakaźnej na tego lub innych pacjentów czy też osoby trzecie. Konieczne jest także uwzględnienie rodzaju prawa pacjenta, które miałoby być ograniczone na podstawie art. 5 ustawy. Zupełnie inaczej (szerzej) kształtuje się możliwość ograniczania np. prawa pacjenta do kontaktu osobistego z innymi osobami (art. 33 ust. 1 ustawy), a zupełnie inaczej (zdecydowanie wąsko) prawa małoletniego pacjenta do pobytu w szpitalu z przedstawicielem ustawowym (art. 34 ust. 3 ustawy), ze względu na silne zakorzenienie tego prawa w konstytucyjnym prawie do ochrony życia rodzinnego (art. 47 ust. 1 Konstytucji), konstytucyjnym obowiązku zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom (art. 68 ust. 3 Konstytucji) czy też konstytucyjnych gwarancjach ochrony opieki rodzicielskiej nad dzieckiem (art. 48 i 72 Konstytucji).
Wydaje się, że - mimo epidemii koronawirusa - w bardzo wielu sytuacjach faktycznych po prostu odpowiednia (dostosowana do panującej sytuacji epidemicznej) realizacja przez małoletnich pacjentów prawa do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej w postaci pobytu wraz z nim w szpitalu przedstawiciela ustawowego nie będzie rodzić takiego ryzyka "zagrożenia epidemicznego", które wymagałoby ograniczenia tego prawa pacjenta. Na jedno z takich rozwiązań wskazała dr Pyrcak-Górowska - "można np. zezwolić jednemu z rodziców być cały czas w szpitalu – bez możliwości opuszczania go".
Szerzej na temat zasad stosowania art. 5 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w okresie pandemii można przeczytać w artykule dra Tomasza Sroki pt. "Ograniczenia praw i wolności konstytucyjnych oraz praw pacjenta w związku z wystąpieniem zagrożenia epidemicznego".